- ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΚΥΝΗΓΙ ΦΑΣΑΣ |
Πρόλογος
Έχουν γραφεί και ειπωθεί πολλά σχετικά με την φάσα, είτε σε θεωρητικό είτε σε πρακτικό επίπεδο, σε μια προσπάθεια να περιγραφεί τόσο ο τρόπος ζωής του συγκεκριμένου θηράματος, όσο και οι τεχνικές που αφορούν το κυνήγι του, το όποιο είναι πάντοτε δύσκολο, οπωσδήποτε όμως συναρπαστικό και υπό ευνοϊκές συνθήκες, αρκετά θεαματικό για τους τυχερούς κυνηγούς.
Το διασημότερο είδος από την οικογένεια των περιστεροειδών θηραμάτων, για τους περισσότερους Ευρωπαίους κυνηγούς, και ιδιαίτερα αυτούς των μεσογειακών κρατών, είναι αναμφισβήτητα η φάσα. Είδος πολυπληθέστατο, ωστόσο δύσκολο στην προσέγγιση του, εξαιτίας της υπερανεπτυγμένης επιφυλακτικότητας του και των προσεκτικών μετακινήσεων του.
Η αποδημία της Φάσας
Πέρα από μερικούς ντόπιους πληθυσμούς που μένουν μόνιμα στην χωρά μας, σε διάφορες περιοχές όπως Καστοριά-Γρεβενά-Δράμα-Όλυμπος-Κρήτη, κτλ, οι φάσες κατά κανόνα, επισκέπτονται την πατρίδα μας στο πρώτο δεκαήμερο του Οκτώβρη, με κατεύθυνση από βορά προς νότο και από δυτικά προς ανατολικά. Οι φθινοπωρινές φάσες που έρχονται, δεν αποτελούν το κυρίως μεταναστευτικό σώμα του είδους.
Όταν επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη, τότε παρατηρείται προσέλευση των πουλιών στη χωρά μας. Παρόλα αυτά, για κάποιους λογούς, τα περισσότερα κοπάδια ακόμη και όταν οι καιρικές συνθήκες γίνονται δύσκολες το χειμώνα, μετατοπίζονται ελάχιστα νοτιότερα, δείχνοντας αντοχή στον καιρό ή ταυτόχρονα άρνηση να εγκαταλείψουν οικείους γι αυτά χώρους, που τους προσφέρουν σταθερή κάλυψη και τροφή.
Τα κοπάδια που καταφθάνουν από τα βαλκάνια, αποτελούνται από ενήλικα και νεαρά άτομα, ενώ όσες μεταναστεύουν, δεν αλλάζουν συνήθειες και συμπεριφορά.
Η συμπεριφορά της Φάσας
Είναι αποδεδειγμένο ότι τις περισσότερες φορές, προηγούνται του κοπαδιού ένας-δύο οδηγοί, οι όποιοι επιτηρούν το μέρος όπου πρόκειται να καθίσει το κοπάδι. Αυτούς τους οδηγούς, πολλοί έμπειροι φασοκυνηγοί δεν τους πυροβολούν, έστω κι αν περάσουν σε απόσταση βολής...περιμένουν να έρθει το κοπάδι. Μετά από λίγο το κοπάδι θα εμφανιστεί, αλλά δεν θα καθίσει αμέσως στα δέντρα που έχει επιλέξει, θα αρχίσει να κάνει κύκλους και σιγά-σιγά θα χαμηλώνει.
Η τροφοληψία στις καλλιέργειες και τα θερισμένα χωράφια, λειτούργει για τα κοπάδια κάτω από κανόνες και μεθοδικότητα. Καθώς είναι ιδιαιτέρως επιφυλακτικά πουλιά, οι πανέξυπνες φάσες αποφεύγουν τα άκρα των καλλιεργημένων χωραφιών για να βοσκήσουν. Συνήθως επιλέγουν τα κεντρικά τμήματα, ώστε σε περίπτωση που οι σκοποί του κοπαδιού που βρίσκονται σε ετοιμότητα, παρακολουθώντας κάθε κίνηση σε απόσταση ασφάλειας και περιμετρικά του κοπαδιού που βοσκάει, όταν οι σκοποί αντιληφτούν κίνδυνο ξεσηκώνονται και τότε ολόκληρο το κοπάδι τους ακολουθεί χωρίς χρονοτριβή, στην κατεύθυνση διαφυγής τους.
Οι σκοποί είναι έμπειρα και ενήλικα πουλιά, τα όποια συχνά αποκαλούνται και οδηγοί, καθώς αναλαμβάνουν την ανίχνευση της περιοχής προπορευόμενοι του κοπαδιού, όπου ακολουθεί σε μεγάλη απόσταση.
Οι φάσες που διασταθμέυουν σε δάση οξιάς, ουδέποτε θα εμφανιστούν στα εξωτερικά δέντρα. Συνήθως βρίσκονται στα ενδότερα και βόσκουν στο έδαφος, όταν ο καρπός έχει πέσει κάτω, αφήνοντας πάλι έναν η δυο σκοπούς στις κορυφές των δέντρων να παρακολουθούν. Όταν διέρχονται με κατεύθυνση κάποια υψώματα, συνήθως ακολουθούν χαμηλή πτήση διερχόμενες από ρεματιές και χουναριές. ώστε να παρουσιάζονται αιφνιδιαστικά μέσα από τα δέντρα, ωστόσο όταν τουφεκιστούν παίρνουν τα ύψη και τότε από την πλευρά των ανυπόμονων κυνηγών...αρχίζουν οι άσκοπες τουφεκιές.
Για την εύρεση της τροφής της, είναι ικανή να διανύει μεγάλες αποστάσεις. Όταν εντοπίσουν πηγή τροφής η όποια κριθεί μόνιμη και επαρκής, τα καθημερινά δρομολόγια δεν αλλάζουν, έστω και αν η κούρνια βρίσκεται χιλιόμετρα μακρύτερα, το κοπάδι θα ακολουθεί την ιδία διαδρομή προς την τροφή σχεδόν την ιδία ώρα το πρωί, με τους οδηγούς να προπορεύονται για κάθε ενδεχόμενο και επιστρέφει στα σημεία κουρνιάσματος νωρίς το απόγευμα.
Ανάλογα με τις κρατούσες καιρικές συνθήκες και τη φορά του άνεμου, τα πουλιά τροποποιούν και τα δρομολόγιά τους προς το χωράφι που θα βοσκίσουν. Συνηθέστερες είναι οι νοτιοδυτικές και δυτικές πτήσεις, ενώ από το βορρά και την ανατολή θα ξεπροβάλλουν καταχείμωνα και με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες.
Σε περιόδους που επικρατεί παρατεταμένη κακοκαιρία, η πρωινή της έξοδος γίνεται αργότερα, ώστε να ξεπαγώσει λίγο το έδαφος και να μπορεί να συλλέξει την τροφή της. Επίσης εάν η μέρα είναι θερμή, με λιακάδα, οι ώρες του κουρνιάσματος είναι στερεότυπες. Αν έχει ψυχρά και συννεφιά, η ώρα αλλά ακόμη και η θέση κουρνιάσματος, αλλάζει.
Η φάσα είναι το βαρόμετρο του καιρού, τον όποιο αντιλαμβάνεται πολύ πριν, διότι οι όποιες μεταβολές του καιρού, αλλάζουν τα φερσίματα και την συμπεριφορά της. Όταν υπάρχουν χιόνια, η φάσα συνηθίζει να μετακινείται είτε σε σημεία που δεν είναι καλυμμένα με χιόνι, είτε εκεί όπου το χιόνι δεν έχει μεγάλο πάχος, ώστε να μπορεί σκαλίζοντας το έδαφος να βρει την τροφή της.
Αποτελεί κανόνα πως την πρώτη ημέρα μιας κακοκαιρίας και κυρίως χιονοθύελλας, ότι τα πουλιά δεν δραστηριοποιούνται σχεδόν καθόλου και παραμένουν λουφαγμένα μέχρι να σταθεροποιηθεί ο καιρός. Οι ημέρες που το χιόνι καλύπτει το έδαφος, ομολογουμένως είναι και οι πλέον κατάλληλες για το κυνήγι της φάσας, για τους λόγους ότι τα πουλιά έχουν έντονη κινητικότητα προς εύρεση τροφής και συνάμα η όρασή τους, περιορίζεται από το καιρικό φαινόμενο.
Αντιθέτως όταν βρέχει, παύει οποιαδήποτε κίνηση και τα πουλιά παραμένουν κουρνιασμένα στα δέντρα.
Το κυνήγι της Φάσας
Απαραίτητο μετρό για το κυνήγι της είναι η κατασκευή φυλάχτρας, λόγο της ανεπτυγμένης όρασης του πουλιού και της επαυξημένης επιφυλακτικότητας του κατά την πτήση του. Κατάλληλη φυλάχτρα θεωρείται αυτή που μας χαρίζει πλήρη κάλυψη, περιμετρική ορατότητα και ταυτόχρονα προσομοιάζει απόλυτα με το περιβάλλον. Με λίγα λόγια, αλλά υλικά χρειαζόμαστε για μια φυλάχτρα στα θερισμένα καλαμπόκια στην αρχή της σεζόν και άλλη μετά τον Γενάρη όπου πιάνουν ψηλά για να φάνε τον καρπό από την αργιά, το πουρνάρι και το κούμαρο. Πολύ χρήσιμο θα μας φάνει ένα πτυσσόμενο πριονάκι, που κάνει πολύ καλή δουλειά στην κατασκευή της φυλάχτρας, η οποία θα πρέπει να μας είναι και εξίσου άνετη.
Σημαντικό ρολό διαδραματίζει και η ένδυσή μας, η οποία θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεγμένη...ως προς τα χρώματα του φυσικού περιβάλλοντος, αφού οι αντανακλάσεις από μεταλλικά αντικείμενα [γυαλιά, βάση, κάννη όπλου], αλλά και ενός άσκοπα περιφερόμενου σκύλου από δω και από κει, ευθύνονται πολλές φορές για την ξαφνική αλλαγή πορείας των πουλιών. Επίσης η παραμικρή κίνηση εκ μέρους μας, που θα γίνει αντιληπτή από το πουλί, θα έχει ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση του.
Στο κυνήγι της φάσας μεγάλη χρησιμότητα έχουν τα κιάλια, ώστε να μπορούμε να επισημαίνουμε την παρουσία και τις κινήσεις τους από μακριά. Επίσης εάν έχουμε ένα σκύλο επαναφοράς ο οποίος όμως έχει μάθει την σωστή ακινησία στο καρτέρι, θα μας γλιτώσει από πολλά περά-δώθε και πολλές τραυματισμένες φάσες, τις οποίες χωρίς αυτόν ενδεχόμενος να χάναμε.
Τους χειμερινούς μήνες η φωτιά με σύνεση, χωρίς καπνούς αλλά με λίγη φλόγα, είναι απαραίτητη. Το πρωί τα πουλιά κατεβαίνουν κοπαδιαστά πιο χαμηλά και ο φασοκυνηγός θα πρέπει να κάθεται στο καρτέρι όλη την ημέρα. Τα πουλιά ανεμίζουν ικανοποιητικά μέχρι τις 11 το πρωί, οπότε μετά οι φάσες θα πάνε για νερό και θα φανέ χαλικάκια που θα τις βοηθήσουν στην πέψη. Στα σημεία αυτά, κάνουμε πουλιά εφόσον τα γνωρίζουμε.
Ξαναρχίζουν τις μετακινήσεις τους μετά τις 15:00 και έως τις 17:30, όπου αρχίζουν να ανεβαίνουν για κούρνια, δυο-δυο, τρεις-τρεις...αλλά και μικρά κοπαδάκια. Εάν κυνηγάμε τις φάσες κατά την επιστροφή τους στις θέσεις κουρνιάσματος, τότε θα πρέπει να προσπαθούμε να είμαστε όσο πιο μακριά μπορούμε από τις θέσεις αυτές, διότι η όχληση που επιφέρουμε στα πουλιά...τα αναγκάζει να αλλάξουν τόπο, με μεγάλες πιθανότητες να μην επιστρέψουν ξανά σε αυτόν!
Ο εντοπισμός της κούρνιας γίνεται με τον εξής απλό τρόπο: στο δάσος που πιστεύουμε ότι είναι η κούρνια πάμε και ψάχνουμε στο έδαφος και εκεί πέρα θα δούμε παρά πολλές κουτσουλιές, σπασμένα κλαδάκια και αρκετά πούπουλα. Εκεί σίγουρα πέρασαν την νύχτα τους οι φάσες.
Ο κυνηγός τότε θα πρέπει να επιλέξει την πιο πάνω τακτική που περιγράψαμε και με προσεγμένες τουφεκιές, όπως και με μικρή όχληση και συγκομιδή, είναι σίγουρο ότι οι φάσες θα πηγαινοέρχονται για τροφή και κούρνια για μεγάλο διάστημα...
Όπλα και φυσίγγια
Τα όπλα με εναλλακτικά στενώματα δίνουν πλέον την δυνατότητα στον κυνηγό, να κάνει άμεσα την επιλογή του τσοκαρίσματος που επιθυμεί, ανάλογα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζει στον κυνηγότοπο. Αρκεί ο κυνηγός να γνωρίζει τι πρέπει να χρησιμοποιήσει, διότι ορισμένες φορές αυτά που προορίζονται για να μας διευκολύνουν τη ζωή, λειτουργούν αντίθετα και μας φέρνουν σε μεγάλα διλλήματα...με αποτέλεσμα την απογοήτευση.
Ένα όπλο με εναλλακτικά στενώματα είναι το κατάλληλο για τους φασοκυνηγούς, το μήκος της κάννης θα μπορούσε να είναι 66-71-76 εκατοστά, με επικρατέστερη την επιλογή των 71 εκατοστών να θεωρείται ως προτιμότερη.
Τα φυσίγγια της φάσας από 34 έως 42 gr, με πιο κατάλληλα αυτά των 36 gr, πρέπει να είναι η επιλογή μας. Άλλωστε η γόμωση των 36 gr δεν ονομάστηκε τυχαία Pigeon Load, δηλαδή γόμωση περιστεριών, που είναι βεβαίως και οι πιο κοντινοί συγγενής της φάσας.
Στη φάσα χρειάζονται χοντρά σκάγια, ώστε να μπορέσουν να διαπεράσουν τα χοντρά φτερά της, καθώς και τους μεγάλους μυώνες του στήθους της...με τα σκάγια Ν.5 και Ν.6 να είναι τα καταλληλότερα! Τα πολλά σκάγια επίσης, θα δώσουν μια πυκνή κατανομή που θα προκαλέσει τουλάχιστον τρία τραύματα επάνω στο πουλί, όσο για το τσοκ, κατάλληλα είναι αυτά μεταξύ μισού και τριών τετάρτων.
Το φουλ παραείναι κλειστό για αποστάσεις κάτω από 30 μετρά και ο βελτιωμένος κύλινδρος παραείναι ανοιχτός για βολές περά των 25 μέρων. Το μισό και τα τρία τέταρτα κάνουν καλύτερη δουλειά, σε αποστάσεις από 25 έως και 40 μετρά, όπου είναι και οι συνηθέστερες αποστάσεις βολής για της φάσες.
Σκόπευση
Όσο αναφορά την σκόπευση, περιμένουμε μέχρι να περάσει η κεφαλή του σμήνους και σκοπεύουμε στην μέση του κοπαδιού! Δεν σκοπεύουμε τυχαία και όπου λάχει, αλλά επιλέγουμε ένα θήραμα και σκοπεύουμε επάνω του σωστά! Το κοπάδι θα ξαφνιαστεί και τότε ξανασκοπεύουμε και προχωράμε στις υπόλοιπες βολές. Βλέπουμε που έπεσαν τα πουλιά και τα μαζεύουμε, διότι η φάσα πέφτοντας αφήνει πολλά πούπουλα στο σημείο πτώσης.
Η φάσα είναι μεγάλο πουλί και το μέγεθός της κρύβει την ταχύτητά της. Ακριβώς επειδή πετάει γρήγορα, πιο γρήγορα και από το τρυγόνι, θέλει αρκετή προσκόπευση. Επίσης δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και να σταματάμε την κίνηση μας, αλλά θα πρέπει να διατηρούμε την κίνηση του όπλου μας συνειδητά, ακόμα και μετά το πάτημα της σκανδάλης.
Μείνετε λοιπόν κρυμμένοι όταν βλέπετε τις φάσες, μέχρι να περάσει το μισό κοπάδι από πάνω σας, διότι η βιασύνη θα σας χαλάσει την βολή!
ΣΑΡΙΣΑΒΙΔΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΥΓ Οι πληροφορίες αυτές, προέρχονται μέσα από προσωπικές εμπειρίες 35 περίπου χρονών όπου κυνηγώ φάσες σχεδόν σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο. Θα μπορούσα να γράψω και αλλά, προτίμησα όμως τα χρήσιμα και όχι τα αρεστά, διότι άλλωστε δεν πάσχω ούτε από υπερβολική γνώση, αλλά ούτε και από υπερβολική εμπειρία. Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι. Καλά κυνήγια!